Począwszy od 1 stycznia 2016 r. zmianie ulegają zasady podlegania ubezpieczeniom społecznych z tytułu umów cywilnoprawnych. Za umowę cywilnoprawną jako tytuł do ubezpieczeń należy rozumieć: umowę zlecenie, kontrakt menedżerski, umowę o pracę nakładczą.
W przypadku zbiegu dwóch umów cywilnoprawnych można wyróżnić następujące sytuacje:

1. Wynagrodzenie z tytułu jednej z umów jest równe co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, a z tytułu drugiej umowy jest niższe od minimalnego wynagrodzenia – ubezpieczony podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu pierwszej z umów, a z tytułu drugiej tylko składkom zdrowotnym.

2. Wynagrodzenie z tytułu każdej z umów jest równe co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę lub wyższe – ubezpieczony podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu jednej, wybranej przez siebie umowy, a z tytułu drugiej tylko składkom zdrowotnym.

3. Wynagrodzenie z tytułu żadnej z umów nie jest równe co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę – ubezpieczony podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu każdej z umów.

4. W przypadku zbiegu trzech lub więcej umów, ubezpieczony podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu tylu z tych umów, aby suma wynagrodzenia przypadająca z ich tytułu osiągnęła minimalne wynagrodzenie za pracę. Z tytułu kolejnych umów podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Płatnik składek nie ma wiedzy czy ubezpieczony wykonuje czynności na podstawie umów cywilnoprawnych także u innego podmiotu. Jeżeli zatem nie występuje inny zbieg wykluczający objęcie umowy cywilnoprawnej składkami na ubezpieczenie społeczne (na przykład działalność gospodarcza lub umowa o pracę), płatnik jest zobowiązany potraktować umowę cywilnoprawną jako tytuł do ubezpieczenia społecznego, naliczyć i potrącić składki, chyba że ubezpieczony przedstawi płatnikowi dokument potwierdzający brak objęcia tej umowy obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. Takim dokumentem może być na przykład inna umowa cywilnoprawna, z której wynagrodzenie wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę – tutaj należy stosować zasady dotyczące zbiegu umów cywilnoprawnych, przedstawione powyżej.

Zmianie ulegają także zasady ustalania tytułu do ubezpieczeń w przypadku zbiegu umów cywilnoprawnych z działalnością gospodarczą. Tutaj inne będą inne regulacje w zależności od tego, czy przedsiębiorca opłaca składki „standardowe” (tj. od podstawy wymiaru wynoszącej co najmniej 60% przeciętnej płacy prognozowanej) czy „preferencyjne”(tj. od podstawy wynoszącej co najmniej 30% minimalnego wynagrodzenia).

1. Przedsiębiorca opłacający składki „standardowe” a umowa cywilnoprawna
Zasadniczo tytułem do ubezpieczeń społecznych będzie działalność gospodarcza, a z tytułu umowy cywilnoprawnej należne będą tylko składki zdrowotne. Jednakże umowa cywilnoprawna będzie mogła stanowić tytuł do ubezpieczeń społecznych jeżeli podstawa wymiaru składek z tej umowy wyniesie co najmniej wartość minimalnej podstawy wymiaru składek z działalności gospodarczej, tj. 60% przeciętnej płacy prognozowanej. Wtedy przedsiębiorca może opłacać ubezpieczenie społeczne od umowy cywilnoprawnej, a działalność gospodarcza będzie tytułem tylko do ubezpieczeń zdrowotnych.

2. Przedsiębiorca opłacający składki „preferencyjne” a umowa cywilnoprawna
Tytułem do ubezpieczeń społecznych będzie zarówno „preferencyjna” działalność gospodarcza, jak i umowa cywilnoprawna. Jednakże mogą wystąpić dwa wyjątki od tej zasady:

a) Jeżeli wynagrodzenie z tytułu umowy cywilnoprawnej w danym miesiącu wyniesie co najmniej kwotę mininalnego wynagrodzenia za pracę, wtedy przedsiębiorca może zgłosić umowę cywilnoprawną jako tytuł do ubezpieczeń społecznych, a z tytułu działalności gospodarczej należne będą tylko składki zdrowotne.

b) Jeżeli przedsiębiorca zadeklaruje podstawę wymiaru składek z działalności gospodarczej w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, wtedy może zgłosić działalność gospodarczą jako tytuł do ubezpieczeń społecznych, a z tytułu umowy cywilnoprawnej należne będą tylko składki zdrowotne.